Wybór płynów w diecie dziecka: Jakie płyny wybrać i jakie są zalecenia?
Wybór odpowiednich płynów w diecie dziecka jest istotnym aspektem dbania o jego zdrowie i prawidłowy rozwój. Rodzice często mają wiele wątpliwości dotyczących tego tematu, zwłaszcza gdy w sieci można znaleźć sprzeczne informacje. Niestety, nie na wszystkie pytania można znaleźć jednoznaczne odpowiedzi w oficjalnych zaleceniach, dlatego często decyzje muszą być podejmowane indywidualnie.
Warto jednak rozwiać najczęściej pojawiające się pytania dotyczące płynów w diecie małych dzieci. Kiedy wprowadzić wodę do diety niemowlaka? Jakie płyny są odpowiednie dla starszych dzieci? Jak obliczyć zapotrzebowanie na wodę?
Zachęcam Cię do lektury mojego artykułu, w którym postaram się odpowiedzieć na te pytania i podzielić się praktycznymi wskazówkami dotyczącymi wyboru i podawania płynów dzieciom. Jeśli jednak nie znalazłeś/aś odpowiedzi na swoje konkretne wątpliwości, zachęcam do pozostawienia pytania w komentarzu. Postaram się udzielić Ci odpowiedzi i pomóc w podjęciu właściwych decyzji dotyczących płynów w diecie Twojego dziecka.
Kiedy wprowadzać inne płyny do diety dziecka oprócz mleka?
Według zaleceń, celem do którego należy dążyć jest karmienie piersią do około 6 miesiąca życia. Dlatego też, wprowadzamy wodę od początku rozszerzania diety dziecka, czyli około 6 miesiąca życia. Jeśli nasze dziecko pije wyłącznie mleko mamy/modyfikowane i jeszcze czekamy z wprowadzaniem posiłków stałych, czekamy również z płynami. Oznacza to, że nie podajemy np. wody podczas upałów.
Dziecko karmione piersią może wtedy zgłaszać się po mleko częściej i krócej pić, i w ten sposób gasi pragnienie, dlatego ważne jest karmienie na żądanie. Jeśli dziecko nie chce pić wody i nie zgłasza się na karmienie, można mu zaproponować mleko po posiłku.
Przy karmieniu mlekiem modyfikowanym podczas dużych upałów, mogą być wyjątki w których należy podać wodę między karmieniami, dlatego należy szczególnie pilnować, aby odmierzać wskazaną odpowiednią ilość wody. Należy obserwować dziecko, czy nie występuje sucha pieluszka przez dłuższy czas lub czy dziecko nie jest ospałe. Jednak dopajanie dzieci w przypadku mleka modyfikowanego, powinno zawsze być ustalone z lekarzem pediatrą!
Optymalne nawodnienie dzieci: Zapotrzebowanie na płyny zależne od wielu czynników
Zapewnienie odpowiedniego nawodnienia dzieci to ważny aspekt ich zdrowia i dobrej kondycji. Jednak zapotrzebowanie na płyny może się różnić w zależności od wielu czynników.
Zapotrzebowanie Twojego dziecka na płyny może się różnić w zależności od pory roku, stanu zdrowia oraz zasad żywieniowych. Latem, zwiększona temperatura i aktywność fizyczna mogą wymagać większej ilości płynów, podczas gdy zimą zapotrzebowanie może być nieco mniejsze. Podczas choroby również ważne jest dostarczanie odpowiedniej ilości płynów, aby zapobiec odwodnieniu. Pamiętaj również o zasadzie żywieniowej dotyczącej dzieci:
Rodzic decyduje, co i kiedy dziecko je. Dziecko decyduje ile zje i czy w ogóle zje.
Zaufaj swojemu dziecku i stwórz warunki do nauki picia
Kiedy jesteśmy świadomi, że to rodzic decyduje o rodzaju i czasie spożywania posiłków przez dziecko, natomiast samo dziecko kontroluje ilość i czy w ogóle je, ta zasada dotyczy również płynów. Nigdy nie powinniśmy zmuszać dziecka do picia. Musimy zaufać jego instynktowi, chyba że dziecko jest chore i grozi mu odwodnienie, wtedy warto skonsultować się z pediatrą w sprawie dodatkowego nawodnienia, na przykład przez płyny nawadniające. Jeśli jednak martwisz się, że dziecko nie pije wystarczająco płynów lub ma problemy z zaparciami, warto skonsultować się z lekarzem, aby rozwiać wątpliwości.
Na początku rozszerzania diety, dziecko spożywa niewielkie ilości wody. Pamiętajmy, że w tym okresie dziecko dopiero uczy się nowych smaków i nie musimy się martwić, jeśli nie jest zainteresowane innymi płynami niż mleko.
Nie skupiajmy się na ilości wypijanej przez dziecko wody. W pierwszych miesiącach wprowadzania pokarmów stałych większość zapotrzebowania na płyny pokrywa mleko. Ważne jest jednak, aby stworzyć warunki do nauki picia, czyli regularnie proponować dziecku wodę, najlepiej podczas każdego posiłku stałego. Nawet jeśli dziecko wypije tylko małą ilość wody lub ją wyleje, musi mieć możliwość eksperymentowania. Z czasem zacznie pić więcej, wystarczy być cierpliwym i systematycznie proponować.
Dla starszych dzieci warto umieścić kubek lub butelkę z wodą w zasięgu ich rąk, aby mogły sięgnąć po nią w dowolnym momencie. Jeśli zauważamy, że nie są zainteresowane, przypominajmy im o tym i proponujmy wodę również podczas posiłków stałych.
Ile płynów potrzebują dzieci? Odpowiednie nawodnienie malucha
Odpowiednie zapotrzebowanie na wodę dla dziecka można określić, korzystając z prostego wzoru:
- dla dzieci do 10 kg przypada 100 ml wody na każdy kg masy ciała
Np. dziecko o masie ciała 8 kg powinno wypijać ok. 100 ml na każdy kg masy ciała, co daje: 8 x 100 ml = 800 ml na dobę
Warto jednak pamiętać, że dzieci do 6. miesiąca życia nie potrzebują dodatkowego nawadniania, ponieważ piją wyłącznie mleko matki lub mleko modyfikowane.
- powyżej 10 kg (11-20kg) liczymy 1000 ml plus dodatkowo 50 ml na każdy kolejny kg masy ciała
Np. dziecko o masie ciała 15 kg powinno wypijać ok. 1000 ml + 5 x 50 ml = 1250 ml na dobę
- do kolejnych kilogramów (powyżej 20kg) liczymy 1500 ml i dodajemy dodatkowo 20 ml/kg masy ciała licząc od 20 kg.
Np. dziecko 25 kg
1500 ml + (5 kg x 20 ml) = 1600 ml
Warto jednak pamiętać, że powyższe wartości są orientacyjne, a dzieci mogą spożywać różne ilości płynów. Należy również zauważyć, że płyny są obecne nie tylko w napojach, ale także w pożywieniu, takim jak mleko, soki, kompoty, zupy, owoce i warzywa. Dlatego zapotrzebowanie na wodę można częściowo pokryć poprzez spożywanie tych produktów.
Dlatego, jeśli określone zapotrzebowanie wynosi na przykład 1600 ml na dobę, nie oznacza to, że dziecko musi wypić dokładnie tę ilość czystej wody. To jest całkowita wartość, która uwzględnia zarówno płyny, jak i wodę zawartą w pożywieniu. Pamiętajmy, że istotne jest dostarczanie dziecku różnorodnych płynów i żywności, które pomogą w utrzymaniu odpowiedniego poziomu nawodnienia.
Co do picia dla niemowlaka?
Dzieci pożej 1 roku życia nie powinny spożywać innych płynów niż mleko mamy / mleko modyfikowane oraz wody.
Inne płyny, takie jak herbatki, kompoty czy soki (nawet te wyciskane na wolnoobrotowej wyciskarce), nie powinny być podawane dzieciom poniżej roku.
Co do picia dla dzieci powyżej roku:
Co z dziećmi powyżej roku życia? Wciąż zaleca się, aby głównym płynem, którym dziecko się nawadnia, była woda. Jednak od czasu do czasu, jako urozmaicenie diety, można podać dziecku sok lub niesłodzony kompot. Ważne jest jednak pamiętanie, że te napoje są podawane jako dodatek do posiłków, a nie jako środek do gaszenia pragnienia.
Należy również uważać na jakość i zawartość cukru w sokach czy kompotach. Ważne jest ograniczenie spożycia słodzonych napojów, które mogą przyczynić się do nadmiernego spożycia cukru i negatywnie wpływać na zdrowie dziecka.
Czy można podawać dziecku herbatę i zioła?
Herbata w diecie dzieci
Herbata zawiera teinę, która jest podobna do kofeiny i nie powinna znajdować się w dużych ilościach w diecie dziecka. Teina działa jako stymulant, który może wpływać na układ nerwowy i prowadzić do zwiększonego pobudzenia i trudności w zasypianiu. Dzieci, ze względu na swoją wrażliwość na takie substancje, mogą negatywnie reagować na teinę obecną w herbacie. Jeśli chcemy podać koniecznie herbatę, po 1 roku życia możemy wybrać np. rooibos, która jest pozbawiona teiny lub herbatkę owocową (taką zwykłą do zaparzania z samych owoców, a nie z dodatkiem innych herbat czy rozpuszczalną z dodatkiem cukru).
Zioła w diecie dzieci
Zioła mają różnorodne właściwości lecznicze i mogą być stosowane w celach terapeutycznych u dorosłych. Jednakże, jeśli chodzi o dzieci, szczególnie małe dzieci, konieczna jest ostrożność przy podawaniu jakichkolwiek ziół. W przypadku ziół, zawsze zaleca się skonsultowanie się z zielarzem lub farmaceutą przed ich podaniem dzieciom.
Nie wszystkie zioła są bezpieczne dla dzieci, a niektóre mogą mieć działania niepożądane lub interakcje z innymi lekami. Dlatego ważne jest, aby uzyskać odpowiednie informacje na temat danego zioła i jego potencjalnych skutków ubocznych.
Na pewno nie należy podawać herbatki z kopru włoskiego, który niestety jest składnikiem wielu herbat dla dzieci i mam karmiących. W leksykonie dla matek karmiących jest on opisany jako przeciwskazany. W badaniach na zwierzętach wykazuje działanie kancerogenne. Dlatego zaleca się unikanie herbatki z kopru włoskiego u dzieci i matek karmiących.
Jaką wodę wybrać dla dziecka?
Woda dla dzieci od około 6 miesiąca życia do 3 roku życia:
- Zaleca się wybieranie wody źródlanej/mineralnej.
- Woda powinna być niskozmineralizowana, z zawartością składników mineralnych od 50 do 500 mg/l.
- Preferowane są wody niskosodowe, zawierające mniej niż 20 mg/l sodu.
- Ważne jest również, aby woda była niskosiarczanowa, zawierająca mniej niż 20 mg/l siarczanów.
Woda dla dzieci powyżej 3 roku życia:
- Nadal zaleca się wybieranie wody źródlanej/mineralnej.
- Może być wybierana woda niskozmineralizowana lub średniozmineralizowana, z zawartością składników mineralnych od 500 do 1500 mg/l.
- Preferowane są wody niskosodowe, zawierające mniej niż 20 mg/l sodu.
- Woda powinna również być niskosiarczanowa, z zawartością siarczanów poniżej 20 mg/l.
Woda z kranu dla dzieci
Decyzja dotycząca podawania wody z kranu dziecku zależy od jakości wody w domu. Zaleca się przegotowanie wody do 1 roku życia dziecka, aby zminimalizować ryzyko zanieczyszczeń i mikroorganizmów. Po pierwszym roku życia można rozważyć podawanie wody z kranu bez przegotowania, ale warto sprawdzić lokalne informacje dotyczące jakości wody.
Woda filtrowana dla dzieci
Podawanie dziecku wody z filtrów zależy od rodzaju filtrów i ich skuteczności. Filtry nie usuwają mikroorganizmów w wodzie w sposób całkowity, co może wiązać się z pewnym ryzykiem dla niemowląt. Ważna jest także higiena filtrów – niedokładne czyszczenie lub wymiana może prowadzić do rozwoju bakterii. Nie ma jednoznacznych zaleceń dotyczących podawania wody z filtrów dzieciom, dlatego decyzja należy do rodziców.
Warto zauważyć, że na rynku pojawiły się nowe filtry nakranowe. Nie mam osobistego doświadczenia z nimi, dlatego trudno mi się wypowiedzieć na ich temat. Niemniej jednak, nadal nie zalecałabym podawania wody z filtrów niemowlętom do 1 roku życia.
Co zrobić, jeśli dziecko nie chce pić wody?
Jeśli dziecko dopiero się uczy musimy być cierpliwi i systematycznie podawać do picia wodę. Jeśli mamy starsze dziecko, które już się nauczyło picia słodkich napojów i słodzonej wody smakowej, możemy spróbować je zachęcić do zmiany nawyków. Jeśli chcesz się dowiedzieć jak zachęcić dziecko do picia, zapraszam na oddzielny post:
Zapytałam również neurologopedy – Katarzyny Roszczyniały, o to w czym najlepiej podawać małym dzieciom napoje.
Wypowiedź Kasi:
Na zakończenie:
Zadbajmy o nawyk picia u dzieci: Przypominajmy, obserwujmy i dawajmy dobry przykładWażne jest, aby przypominać dzieciom o spożywaniu płynów i nauczyć ich nawyku picia. Jeśli sami nie mamy nawyku picia wody, trudno oczekiwać, że nasze dziecko będzie zainteresowane tym napojem. Dlatego warto dbać o swoje nawyki żywieniowe i wprowadzać zmiany zarówno u siebie, jak i u dziecka. Pamiętajmy, że dzieci uczą się przez obserwację, dlatego ważne jest, aby być dla nich wzorem i pokazać im, że picie wody jest zdrowe i korzystne.
Źródła:
- Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria, 2014, T. 11,321-338
- American Academy of Pediatrics, Fruit Juice in Infants, Children, and Adolescents: Current Recommendations, Pediatrics Volume 139, numer 6, June 2017:e20170967
- Normy żywienia dla populacji polskiej: nowelizacja, red. prof. dr hab. med. Mirosław Jarosz, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017
Katarzyna Szulc
Cześć, jestem Kasia. Na mojej stronie znajdziecie treści oparte na najnowszych, wiarygodnych badaniach. Jestem dietetykiem oraz promotorem karmienia piersią. Znajdziesz tutaj porady oraz teksty merytoryczne na temat żywienia maluchów oraz przepisy.